Verslag raad van toezicht

Inleiding

De raad van toezicht is in 2018 periodiek bijeengekomen. Naast deze reguliere vergaderingen, heeft de raad van toezicht deelgenomen aan vergaderingen met de auditcommissie, de onderwijscommissie, de ledenraad en de regionale bijeenkomsten van de raden van advies. Voorts heeft de raad van toezicht de bijeenkomsten met de GMR bijgewoond en heeft de raad van toezicht het GMR-congres bezocht. Eveneens heeft de jaarlijkse zelfevaluatie van de raad van toezicht plaatsgevonden.

In het voorliggende verslag worden de samenstelling en de werkwijze van de raad van toezicht weergegeven. Vervolgens worden de onderwerpen beschreven die in 2018 door de raad van toezicht zijn behandeld.

Algemeen

In het licht van good governance en de wet- en regelgeving omtrent goed onderwijsbestuur moeten toezicht en verantwoording zijn verankerd in de organisatiestructuur. Ons Middelbaar Onderwijs wordt gekenmerkt door de verenigingsstructuur: de raad van toezicht vormt het intern toezicht op de raad van bestuur. De ledenraad, samengesteld uit afgevaardigden van de raden van advies en ouders van OMO leerlingen, vormt het platform waaraan de raad van toezicht verantwoording aflegt.

De raad van toezicht is een onafhankelijk orgaan binnen de vereniging. De samenstelling, benoeming, taak, wijze van vergadering en de wijze van besluitvorming is vastgelegd in de statuten. De taak van de raad van toezicht behelst in ieder geval het houden van integraal toezicht, alsmede het werkgeverschap voor de raad van bestuur. Dit betekent dat de raad van toezicht geen begrenzingen kent ten aanzien van de aspecten en domeinen die hij in overweging neemt. Tevens staat de raad van toezicht de raad van bestuur met raad terzijde en fungeert als klankbord. De leden van de raad van toezicht signaleren via hun netwerk trends in de maatschappij die voor het beleid van de vereniging van belang zijn. Daarnaast geeft de raad van bestuur maandelijks een informele update aan de raad van toezicht, om de raad van toezicht op de hoogte te houden van wat er speelt.

Samenstelling

In het jaar 2018 is de samenstelling van de raad van toezicht gewijzigd ten opzichte van het voorgaande jaar. De voorzitter van de raad van toezicht, de heer Van Geel, heeft onder dankzegging van de leden van de raad van toezicht en van de raad van bestuur op 30 juni afscheid genomen van de raad van toezicht. De ledenraadvergadering heeft de heer Camps per 1 juli 2018 tot voorzitter van de raad van toezicht benoemd. In de bijlagen bij dit verslag is de samenstelling van de raad van toezicht, de auditcommissie en de onderwijscommissie weergegeven.

Hoofd- en relevante deelactiviteiten raad van toezicht

Een overzicht van de hoofd- en relevante deelactiviteiten van de leden van de raad van toezicht zijn opgenomen in de bijlagen. De hoofd- en deelactiviteiten van de raad van toezicht staan tevens vermeld op de website van de vereniging.

Verantwoording aan de ledenraad

Op 20 juni 2018 heeft de ledenraadvergadering plaatsgevonden op het Theresialyceum in Tilburg. Tijdens de vergadering heeft de raad van toezicht een toelichting gegeven vanuit het perspectief van de toezichthouder. De heer Van Geel heeft de veranderende rol van de toezichthouder, als gevolg van de maatschappelijke en wettelijke ontwikkelingen, besproken. Vanuit de rol als werkgever is de herbenoeming van de voorzitter van de raad van bestuur aan de orde geweest. De raad van toezicht heeft geconstateerd dat er ruim draagvlak was om de herbenoeming goed te keuren. Voorts heeft de heer Van Geffen de integriteitscode toegelicht. De heer Van Geffen benadrukt dat de discussie over het thema levensbeschouwing belangrijk is, zodat bijgedragen wordt aan diverse maatschappelijke discussies en aan goed mens, goed leven, goed handelen. Mevrouw Kral heeft vervolgens het thema onderwijskwaliteit uitgelicht, waarbij het instellen van de onderwijscommissie aan bod is gekomen. De heer Vaassen heeft financiële resultaten van de vereniging toegelicht. De ledenraad heeft het jaarverslag 2017 goedgekeurd en de heer Camps benoemd als voorzitter van de raad van toezicht.

Thema’s

In het afgelopen verslagjaar heeft de raad van toezicht aandacht besteed aan verschillende thema’s. Zo is de bevolkingskrimp met dalende leerlingaantallen een blijvend aandachtspunt. Deze leerlingendaling houdt voorlopig nog aan. De maatschappelijke opdracht van OMO is om een zo fijnmazig mogelijk onderwijsaanbod in alle regio’s te behouden, waarbij goed onderwijs voorop staat. Daarnaast is het personeel, dat de basis vormt voor goed onderwijs, wederom als belangrijk thema behandeld. Voorts is er nieuw dan wel gewijzigd beleid aan bod gekomen, zoals de geactualiseerde notitie ‘zingeving en goed onderwijs’. Deze notitie vormt de basis voor Koers 2023 en is opgesteld vanuit de overtuiging dat onze identiteit, onze waarden, terug zijn te zien in gedragingen van alle betrokkenen bij de vereniging. Daarnaast zijn handreikingen voor de scholen zoals het ‘professioneel statuut’ en ‘leerlingenstatuut’ aan bod gekomen.

Naast voornoemde thema’s zijn de volgende thema’s behandeld:

Leerlingen en onderwijs
De leerlingen en daarmee het verbeteren van het onderwijs krijgen onverminderd de prioriteit. Koers 2023 geeft richting aan de ambities en het handelen van de vereniging. Goed onderwijs gaat om leren met hoofd, hart en handen over de grenzen van traditionele kennisgebieden heen. Goed onderwijs komt, onder andere en zeker niet uitsluitend, tot uiting in de onderwijsresultaten van de scholen. In vergelijking tot het landelijk gemiddelde heeft OMO over het geheel genomen goede onderwijsresultaten.

Financiën
Ook vanuit Koers 2023 is de bedrijfsvoering gericht op het besteden van onderwijsgeld op een doelmatige en rechtmatige manier, gericht op goed onderwijs voor leerlingen. De doelmatigheid uit zich in de samenkomst van de zorg voor de onderwijskwaliteit, een verantwoorde en op onderwijskwaliteit gerichte inzet van middelen. De financiële huishouding van de vereniging is op orde en de continuïteit op lange termijn is eveneens gewaarborgd.

Samenwerkingsverbanden passend onderwijs
In het kader van passend onderwijs is OMO aangesloten bij tien samenwerkingsverbanden. Deze samenwerkingsverbanden zijn zelfstandige rechtspersonen, in de vorm van een stichting. Een samenwerkingsverband voor passend onderwijs stelt zich ten doel een dekkend aanbod van ondersteuningsvoorzieningen binnen en tussen de scholen te realiseren en wel zodanig dat leerlingen een ononderbroken ontwikkelingsproces kunnen doormaken, waarbij leerlingen die extra ondersteuning behoeven een zo passend mogelijke plaats in het onderwijs krijgen. De gelden voor passend onderwijs worden door de overheid ter beschikking gesteld aan de samenwerkingsverbanden en niet meer, zoals voorheen, rechtstreeks aan de scholen.

Code goed onderwijsbestuur VO
Per 1 augustus 2015 is de ‘Code goed onderwijsbestuur VO’ van de VO-raad in werking getreden. De vereniging werkt en handelt conform de geest van de code. Het beleid en werkwijze van de vereniging is gericht op goed onderwijs. Goed onderwijs is niet alleen een technisch didactische uitwerking van een onderwijskundige opvatting. Goed onderwijs is ook gebaseerd op onze visie ten aanzien van mens en samenleving. Het basisprincipe van al ons handelen binnen de vereniging, op elke school, is vertrouwen. Vereniging Ons Middelbaar Onderwijs geeft invulling aan de Code goed onderwijsbestuur VO vanuit de kernwaarden uit Koers 2023: goed onderwijs, goed mens, goed leven en goed handelen. Met deze kernwaarden en de Code goed onderwijsbestuur VO als uitgangspunt, is in 2018 gestart met de actualisatie van de reglementen. Naar verwachting worden de geactualiseerde reglementen in de loop van 2019 definitief vastgesteld.

Jaarverslag 2017
Het jaarverslag is goedgekeurd door de raad van toezicht en bekrachtigd door de ledenraad. De raad van toezicht heeft decharge verleend aan de raad van bestuur voor het gevoerde beleid in 2017.

Zelfevaluatie raad van toezicht
De raad van toezicht heeft in mei 2018 het eigen functioneren geëvalueerd onder begeleiding van een externe partij, te weten Bestuurs- en Beleidslab. Discussies inzake good governance hebben ertoe geleid dat de zelfevaluatie zich tot jaarlijkse praktijk heeft ontwikkeld. Toezichthouden is balanceren tussen de rollen die de raad van toezicht gegeven haar kerntaken heeft als toezichthouder, werkgever en sparringpartner.
In de zelfevaluatie kwamen thema’s als ‘balans in toezien’, ‘balans in betrokkenheid en afstand’, ‘openheid en transparante informatievoorziening’ en diversiteit binnen de raad van toezicht aan de orde. Uit de evaluatie is naar voren gekomen dat de divers samengestelde raad van toezicht van OMO de kracht heeft om de complexiteit van OMO te overzien en zich te blijven focussen op de essentie. Een ontwikkelbehoefte op onderwijs en kwaliteit is daarbij uitgesproken en krijgt in samenspraak met de raad van bestuur meer vorm in de komende periode. Tevens is vastgesteld dat de raad van toezicht op gezonde afstand van de dagdagelijkse praktijk staat. De evaluatie heeft inzicht gegeven in de aandachtspunten waarop de raad van toezicht verder kan verbeteren. De komst van de nieuwe voorzitter is tevens een natuurlijk moment om deze zaken een vervolg te geven.

De rol van werkgever
De raad van toezicht verricht de werkgeversrol voor de raad van bestuur. In dat kader heeft de jaarlijkse evaluatie plaatsgevonden van het functioneren van de raad van bestuur. Tevens heeft de raad van toezicht geconstateerd dat er ruim draagvlak was om de voorzitter te herbenoemen.

In de bijlagen bij dit verslag is een overzicht opgenomen van de relevante nevenactiviteiten van de leden van de raad van bestuur. Deze nevenactiviteiten staan tevens vermeld op de website van de vereniging.

Auditcommissie

De auditcommissie wordt gevormd door enkele leden van de raad van toezicht. De focus van de auditcommissie ligt op vooral financieel getinte onderwerpen zoals de werking van de interne risicobeheersings- en controlesystemen en de financiële informatieverschaffing door de raad van bestuur. Scholen zijn periodiek onderwerp van bespreking in de auditcommissie, in bijzonder ten aanzien van doelmatigheid. De doelmatigheid uit zich in de samenkomst van de zorg voor de onderwijskwaliteit, een verantwoorde en op onderwijskwaliteit gerichte inzet van middelen. De auditcommissie brengt na iedere vergadering verslag uit in de plenaire vergadering van de raad van toezicht.

In het verslagjaar is de auditcommissie vier keer bij elkaar gekomen. Er is stilgestaan bij de financiële kaders, de prognose inzake leerlingenaantallen, de overgang naar de nieuwe accountant, het doordecentralisatiemodel, het jaarverslag en accountantsverslag 2017, de meerjarenbegroting 2019-2023, de perioderapportages over 2018 en de managementletter 2017. Tot slot is in iedere vergadering aandacht besteed aan de (financieel) minder presterende OMO-scholen en zijn alle bouwafrekeningen met de auditcommissie gedeeld.

Onderwijscommissie

In oktober 2017 is de onderwijscommissie van start gegaan. De onderwijscommissie wordt gevormd door leden uit de raad van toezicht. De onderwijscommissie heeft als doel het interne toezicht op de onderwijskwaliteit te borgen en te verbeteren.

In het verslagjaar is de onderwijscommissie vier keer bij elkaar gekomen. De volgende thema’s zijn aan bod gekomen: kwaliteitsontwikkeling, kwaliteitscultuur, onderwijsresultaten en previews, schoolplanontwikkeling, ontwikkelkader, stelselbezoeken van de onderwijsinspectie in het kader van het themaonderzoek ‘motiverende kenmerken’, kansenongelijkheid en identiteit, waaronder burgerschapsonderwijs en levensbeschouwing. De commissie heeft in 2018 onderzocht hoe binnen OMO op passende wijze toezicht kan worden gehouden op de ontwikkeling van onderwijskwaliteit in brede zin en welke informatiebronnen daarvoor van belang zijn. Het onderzoek werd gedaan aan de hand van concrete schoolplanontwikkelingen, door onderzoek van de kwaliteitscyclus en van de onderwijsresultaten.

Beschouwing

De raad van toezicht kijkt positief terug op 2018. Er is sprake van een goede balans tussen het primaire proces, namelijk het geven van kwalitatief goed onderwijs, en een verantwoord financieel beleid. Met het instellen van de onderwijscommissie is er meer inzicht in de (achtergrond van de) onderwijskwaliteit. Dit geeft verdieping in de rol als toezichthouder. Door de maatschappelijke ontwikkelingen en discussies blijven er een kritische reflectie en dialoog plaatsvinden. Hierbij is het niet alleen van belang te kijken naar de kwaliteit van onderwijs voor zittende leerlingen, maar ook hoe deze kwaliteit geborgd kan worden voor toekomstige generaties in de regio. In dat kader is er aandacht voor de krimphorizon in bepaalde gebieden en de vergrijzing. Er is perspectief om hier op een goede manier vorm aan te geven, zodat goed onderwijs voor elke leerling wordt geborgd.

Bijlagen bij verslag raad van toezicht

Tabel 13: Samenstelling raad van toezicht

Tabel 14: Hoofd- en relevante deelactiviteiten raad van toezicht

Tabel 15: Nevenactiviteiten raad van bestuur