Verslag raad van toezicht

Inleiding

De raad van toezicht heeft in 2019 vier keer vergaderd. Naast deze reguliere vergaderingen, heeft de raad van toezicht deelgenomen aan vergaderingen met de auditcommissie, de onderwijscommissie, de ledenraad en de regionale bijeenkomsten van de raden van advies. De raad van toezicht heeft ook de bijeenkomsten met de GMR bijgewoond en het GMR-congres bezocht. Ook heeft de jaarlijkse zelfevaluatie van de raad van toezicht plaatsgevonden.

In het voorliggende verslag worden de samenstelling en de werkwijze van de raad van toezicht geschetst. Vervolgens worden de onderwerpen beschreven die in 2019 door de raad van toezicht zijn behandeld.

Algemeen

Vanuit ‘good governance’ moeten toezicht en verantwoording zijn verankerd in de organisatiestructuur. Ons Middelbaar Onderwijs kenmerkt zich door de verenigingsstructuur: de raad van toezicht vormt het intern toezicht op de raad van bestuur. De ledenraad, samengesteld uit afgevaardigden van de raden van advies en ouders van OMO-leerlingen, vormt het platform waaraan de raad van toezicht verantwoording aflegt.

De raad van toezicht is een onafhankelijk orgaan binnen de vereniging. De samenstelling, benoeming, taak, manier van vergadering en besluitvorming is vastgelegd in de statuten, het huishoudelijk reglement, alsmede in de profielschetsen van de vereniging. De taak van de raad van toezicht is in ieder geval het houden van integraal toezicht en het werkgeverschap voor de raad van bestuur. De raad van toezicht is vrij in het bepalen van welke aspecten en domeinen hij in overweging neemt. Daarnaast adviseert de raad van toezicht de raad van bestuur en fungeert de raad van toezicht als klankbord voor de raad van bestuur. De leden van de raad van toezicht signaleren via hun netwerk trends in de maatschappij en de wetenschap die voor het beleid van de vereniging van belang zijn. Daarnaast geeft de raad van bestuur maandelijks een informele ‘update’ aan de raad van toezicht, om de raad van toezicht op de hoogte te houden van wat er speelt.

Samenstelling

De ledenraadvergadering heeft bij acclamatie de benoeming van de heer Van Geffen tot lid van de raad van toezicht voor een periode van een jaar verlengd. Op basis van het rooster van aftreden liep de zittingstermijn van de heer Van Geffen per 1 juli 2019 af. De kandidatuur vanuit de bisdommen heeft vertraging opgelopen, waardoor de heer Van Geffen is gevraagd zijn zittingstermijn te verlengen. De heer Van Geffen is voor het eerst benoemd op 1 juli 2012, waardoor de maximale termijn van acht jaar niet wordt overschreden met de verlenging.
Met het oog op de continuïteit is het beoogde nieuwe lid van de raad van toezicht verzocht als toehoorder informeel ‘mee te lopen’ tot aan de formele benoeming in de ledenraadvergadering van 2020.

Hoofd- en relevante deelactiviteiten raad van toezicht

Een overzicht van de hoofd- en relevante deelactiviteiten van de leden van de raad van toezicht zijn opgenomen in de bijlagen. De hoofd- en deelactiviteiten van de raad van toezicht staan ook op de website van de vereniging (www.omo.nl).

Verantwoording aan de ledenraad

Op 19 juni 2019 heeft de ledenraadvergadering plaatsgevonden op het Sint-Janslyceum in ‘s-Hertogenbosch. Tijdens de vergadering heeft de raad van toezicht een toelichting gegeven vanuit het perspectief van de toezichthouder. De heer Camps heeft een algemene beschouwing gegeven over het jaar 2018.

De volgende thema’s zijn besproken:

• de dalende leerlingaantallen en de maatschappelijke opdracht voor goed onderwijs in de regio en de personele consequenties ervan;

• de zelfevaluatie;

• de balans tussen het grote geheel en de eigen ruimte voor iedere eenheid;

• kritische reflectie en dialoog;

• de raad van toezicht als sparringpartner van de raad van bestuur met gezonde afstand van elkaar.

Mevrouw Kral heeft vervolgens het thema ‘onderwijs’ belicht. Zij gaf aan dat in 2018 verdere invulling is gegeven aan de onderwijscommissie en daarmee aan het toezicht houden op en verbeteren en borgen van de onderwijskwaliteit. Hierbij zijn de volgende onderwerpen besproken: kwaliteitsontwikkeling, kwaliteitscultuur, onderwijsresultaten, inspectie, schoolplanontwikkeling en kansengelijkheid.
Vervolgens heeft de heer Van Geffen het thema ‘onderwijs met overtuiging’ toegelicht. Vanuit de raad van toezicht wordt meegekeken op specifieke aspecten van katholiciteit en hoe deze katholieke aspecten zijn verwerkt in de vereniging. De heer Van Geffen geeft aan dat katholicisme niet alleen in woorden gemeten kan worden, maar vooral in daden: wat doe je, wat laat je zien, wat ervaar je. Leren doe je door met elkaar te delen. Een goede gids kan hier de Katholieke Sociale Leer zijn. Er worden een paar voorbeelden gegeven van hoe het OMO-beleid bij die leer aansluit.
Tot slot heeft de heer Verhoeven vanuit de auditcommissie inzicht gegeven in de financiën van de vereniging en concludeert daarbij dat deze op orde zijn.

Thema’s

In het afgelopen verslagjaar heeft de raad van toezicht aandacht besteed aan verschillende (terugkerende) thema’s.

Leerlingen en onderwijs
De leerlingen en het verbeteren van het onderwijs krijgen onverminderd de prioriteit. Een blijvend aandachtspunt in dit thema zijn de dalende leerlingaantallen als gevolg van de bevolkingskrimp. Deze leerlingendaling houdt voorlopig nog aan. De maatschappelijke opdracht van OMO is om een zo fijnmazig mogelijk onderwijsaanbod in alle regio’s te behouden, waarbij goed onderwijs voorop staat. Koers 2023 geeft richting aan de ambities en het handelen van de vereniging. Goed onderwijs gaat om leren met hoofd, hart en handen over de grenzen van traditionele kennisgebieden heen. Goed onderwijs komt, onder andere en zeker niet uitsluitend, tot uiting in de onderwijsresultaten van de scholen. In vergelijking tot het landelijk gemiddelde heeft OMO over het geheel genomen goede onderwijsresultaten. Een concreet gevolg van het dalende leerlingaantal is de bestuursoverdracht van Metameer naar OMO die afgelopen zomer heeft plaatsgevonden.

Personeel
Het personeel, dat de basis vormt voor goed onderwijs, blijft een belangrijk thema. De onderwerpen die hierbij aan bod kwamen zijn onder andere professionalisering, strategische personeelsplanning, Human Development programma voor schoolleiders, versterking interne arbeidsmarkt en de gesprekscyclus.

Financiën
De bedrijfsvoering is, mede gelet op Koers 2023, gericht op het besteden van onderwijsgeld op een doelmatige en rechtmatige manier, met het oog op goed onderwijs voor leerlingen. De doelmatigheid uit zich in de samenkomst van de zorg voor de onderwijskwaliteit én een verantwoorde inzet van middelen. De financiële huishouding van de vereniging is op orde en de continuïteit op lange termijn is ook gewaarborgd. Het proces rondom de jaarlijkse accountantscontrole is als volgt geborgd. De controle start met een gesprek tussen de accountant en de auditcommissie over het auditplan ofwel het controleplan. Vervolgens wordt bij de afwikkeling van de jaarrekening de controle door de accountant doorgesproken met de voltallige raad van toezicht.

Samenwerkingsverbanden passend onderwijs
In het kader van passend onderwijs is OMO aangesloten bij tien samenwerkingsverbanden. Deze samenwerkingsverbanden zijn zelfstandige rechtspersonen, in de vorm van een stichting. Een samenwerkingsverband voor passend onderwijs heeft als doel een dekkend aanbod van ondersteuningsvoorzieningen binnen en tussen de scholen te realiseren en wel zodanig dat leerlingen een ononderbroken ontwikkelingsproces kunnen doormaken. De leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben moeten hierbij een zo passend mogelijke plaats in het onderwijs krijgen. De gelden voor passend onderwijs worden door de overheid ter beschikking gesteld aan de samenwerkingsverbanden.

Code goed onderwijsbestuur VO
In 2019 is de ‘Code goed onderwijsbestuur VO’ van de VO-raad herzien. De vereniging werkt en handelt conform de geest van de code. Het beleid en werkwijze van de vereniging is gericht op goed onderwijs. Goed onderwijs is niet alleen een technisch didactische uitwerking van een onderwijskundige opvatting. Goed onderwijs is ook gebaseerd op onze visie ten aanzien van mens en samenleving. Het basisprincipe van al ons handelen binnen de vereniging, op elke school, is vertrouwen. Vereniging Ons Middelbaar Onderwijs geeft invulling aan de Code goed onderwijsbestuur VO vanuit de kernwaarden uit Koers 2023: goed onderwijs, goed mens, goed leven en goed handelen. Met deze kernwaarden en de Code goed onderwijsbestuur VO als uitgangspunt, zijn in 2019 de reglementen geactualiseerd en vastgesteld, waaronder het huishoudelijk reglement, reglement raden van advies en de algemene profielschetsen van de raad van toezicht en raden van advies.

Jaarverslag 2018
Het jaarverslag is goedgekeurd door de raad van toezicht en bekrachtigd door de ledenraad. De raad van toezicht heeft decharge verleend aan de raad van bestuur voor het gevoerde beleid in 2018.

Zelfevaluatie raad van toezicht
Naast de controle van de procedures is er in de onderwijscommissie, en in de auditcommissie, als ook in de raad van toezicht, gezocht naar concrete inhoudelijke inbreng van het bestuur. Er wordt voor gewaakt dat kwalitatieve vraagstukken niet verdwijnen in de procedures.

De rol van werkgever
De raad van toezicht verricht de werkgeversrol voor de raad van bestuur. In dat kader heeft de jaarlijkse evaluatie plaatsgevonden van het functioneren van de raad van bestuur. Ook heeft de raad van toezicht het ontslag aanvaard van de heer Bernard en de voorzitter van de raad van bestuur, de heer Kusters, per 1 januari 2020 benoemd.

Onderzoek onderwijsinspectie
Het vierjaarlijkse onderzoek van de onderwijsinspectie is besproken. Dit onderzoek bevestigt alles overziend het positieve beeld van de vereniging.

Nevenactiviteiten
In de bijlagen bij dit verslag is een overzicht opgenomen van de relevante nevenactiviteiten van de leden van de raad van bestuur. Deze nevenactiviteiten staan ook vermeld op de website van de vereniging (www.omo.nl).

Auditcommissie

De auditcommissie wordt gevormd door enkele leden van de raad van toezicht. De focus van de auditcommissie ligt op vooral financieel getinte onderwerpen zoals de werking van de interne risicobeheersings- en controlesystemen en de financiële informatieverschaffing door de raad van bestuur. De auditcommissie onderzoekt of de middelen, die ter beschikking zijn gesteld vanuit het ministerie, doelmatig en rechtmatig worden besteed. De doelmatigheid uit zich in de samenkomst van de zorg voor de onderwijskwaliteit, een verantwoorde en op onderwijskwaliteit gerichte inzet van middelen. De auditcommissie kijkt toe op de systemen die worden gehanteerd om te komen tot een goede financiële beheersing. De auditcommissie brengt na iedere vergadering verslag uit in de plenaire vergadering van de raad van toezicht.

In het verslagjaar is de auditcommissie vier keer bij elkaar gekomen. Er is stilgestaan bij de financiële kaders, leerlingaantallen (diversiteit instroom), vergrijzing personeel, grote investeringen, doordecentralisatie, meerjarenbegroting, managementrapportages, bouwafrekeningen en IT systemen. Daarnaast is in iedere vergadering aandacht besteed aan de (financieel) minder presterende OMO-scholen.
De accountant heeft zowel met de auditcommissie alsook met de gehele raad van toezicht gesprekken gevoerd over de controle, de jaarrekening en het accountantsverslag.

Onderwijscommissie

In oktober 2017 is de onderwijscommissie van start gegaan. De onderwijscommissie wordt gevormd door leden uit de raad van toezicht. De onderwijscommissie heeft als doel het interne toezicht op de onderwijskwaliteit te borgen en te stimuleren.

In het verslagjaar is de onderwijscommissie vier keer bij elkaar gekomen. De volgende thema’s zijn aan bod gekomen: kwaliteitszorg en -ontwikkeling, schoolplanontwikkeling, ouderbijdrage, kansengelijkheid, burgerschapsonderwijs en levensbeschouwing. Daarnaast was het vierjaarlijkse onderzoek van de onderwijsinspectie en de follow-up daarvan een terugkerend thema

Beschouwing

De raad van toezicht kijkt positief terug op 2019. Er is sprake van een goede balans tussen het primaire proces, namelijk het geven van kwalitatief goed onderwijs, en een verantwoord financieel beleid. Dit beeld is bevestigd door het bestuursrapport van de onderwijsinspectie. Door het volgen van de maatschappelijke en wetenschappelijke ontwikkelingen en discussies blijven er een kritische reflectie en dialoog plaatsvinden. Dit weerspiegelt de rol van toezichthouder en klankbord die de raad van toezicht vervult. Bij het vervullen van deze rollen is het niet alleen van belang te kijken naar de kwaliteit van onderwijs voor zittende leerlingen, maar ook hoe deze kwaliteit geborgd kan worden voor toekomstige generaties in de regio. In dat kader is er aandacht voor de krimphorizon in bepaalde gebieden en de vergrijzing. Er is perspectief om hier op een goede manier vorm aan te geven, zodat goed onderwijs voor elke leerling wordt geborgd.

Bijlagen bij verslag raad van toezicht

Tabel 16: Samenstelling raad van toezicht

* De ledenraadvergadering heeft op 19 juni 2019 besloten de tweede en laatste zittingstermijn te verlengen met één jaar.

Tabel 17: Hoofd- en deelactiviteiten raad van toezicht

Tabel 18: Relevante nevenactiviteiten raad van bestuur